Bloğa uzun zaman ara verdim. Düzenli yazı yazmak çok vaktimi alıyordu. Biraz da sıkılmıştım, ara vermek iyi geldi. Aklımda kesinlikle yazmalıyım dediğim iki konu vardı. Bunlar birisi emzirmeyi bırakma ve tuvalet eğitimi. Bugün tuvalet eğitimi konusunu yazmaya karar verdim. Benim biraz ertelediğim bir konuydu. Zor olacağını düşünüyordum. Ancak, bir hafta içinde bezi tamamiyle bıraktırdığımda çok şaşırdım. Bu kadar kolay nasıl oldu diye de çok şaşırdım. Anladım ki, çocuğun zihnen hazır olması çok önemli. Aslında tuvalet eğitimi çocuğun kendine güvenini kazanması ve bağımsızlığını elde etmesinde de önemli bir aşama.
Ülkemiz de tuvalet eğitimine erken başlayan ülkeler arasında. Oğlum 2 yaşına yaklaştıkça bazı yaşlıca teyzeler, tuvalet eğitimine 1 yaş civarında nasıl başladıklarına dair hikayeler anlatmaya başladılar. Halbuki doktorlar 2 yaş öncesini çok erken olarak değerlendiriyorlar. Ancak, çocuğunuzun hazır olduğunu hissediyorsanız deneyebilirsiniz.
Çocuk doktorumuza 2 yaş kontrolü için gittiğimizde tuvalet eğitimi hakkında bizi bilgilendirdi. Açıkçası oğlum için erken olduğunu düşündüğümden tuvalet eğitimi hakkında bir araştırma yapmamıştım. Çocuk doktorumuzun ilk söylediği şey 2 yaşın bile bir çocuk için erken olduğunu, ülkemizin tuvalet eğitimine erken başlayan ülkelerden olduğunu söylemesi oldu. Batıdaki ülkelerde 2,5 yaşından önce tuvalet hiç mevzu bahis edilmiyormuş. Çocuk 4-5 yaşındayken bile tuvalet eğitimine başlayan oluyormuş. Bizim ülkemizde bazı kreşler tuvalet eğitimi almamış çocuğu kabul etmiyor bile. Ardından külotsuz çıplak bir şekilde tuvalet eğitime başlanmasının terkedildiğini söyledi. Tuvaletteyken bizi seyretmesinin iyi olacağını anlattı. Bilirsiniz anneler çocuk doğduktan sonra, genelde tuvaletini çocuğun kendisini görebileceği şekilde yapmaya alışıyor. Bu konuda bazı babalar rahatken, bazıları değil. Eşim de rahat değildi. Ancak, çocuk tuvaletteyken anne veya babayı mutlaka görmeli. Doktorumuz son derece basit bir lazımlık almamızı, fazladan hiçbir foksiyonunun olmamasını, çocukla birlikte seçebileceğimizi, biraz onunla oynamasını, üstüne oturup kalkmasını beklemizi, sonra bunun kendisine ait klozeti olduğunu, çişini ve kakasını bizler gibi buna yapabileceğini söylememizi önerdi. Ayrıca, külot ve atlet gibi yeni iç çamaşırları da alabileceğimizi ekledi. Sonra yapmamız gereken ilk şeyin lazımlığına oturtup bezini çıkarmadan kaka yaptırmak ve bezine yaptığı kakasını lazımlığına boşaltarak "Bak kaka yaptın!" dedikten sonra klozete döküp sifonu çekmek olduğunu, daha sonra tuvaletini lazımlığa yapmak istemezse lazımlığı ortalıktan kaldırmamızı, 1 veya 2 ay sonra tekrar denememizi söyledi. Bir de çişini, kakasını lazımlığına yaptığında çok olağanüstü bir sevinç tepkisi vermememizi, sakince aferin kakanı yaptın dememizi, eve gelen herkese, çevreye kakasını yaptı filan diyerek duyurmamamızı, sıradan bir olaymış gibi davranmamızı tavsiye etti. Çocuğumuzun tuvalet eğitimine hazır olduğunu çiş veya kaka yapınca rahatsız olup bezini değiştirtmesinden, kakasını yaparken bir yerlere saklanmasından veya sabah kalktığında bezinin kuru olmasından anlayabilirsiniz dedi. Ben bir yerde de çift ayak zıplayabilmenin çocuğun kaslarının yeterince geliştiğinin ve çişini tutabileceğinin işareti olduğu, bu nedenle çift ayak zıplayabilen çocukların tuvalet eğitimine başlanabileceğini okumuştum.
Oğlumla ne yaptığımız konusuna gelince, doktor görüşmemizden hemen sonra yandaki fotoğraftaki gibi basit bir lazımlık aldık. Koltuk gibi oturması rahat bir lazımlık. Eşim bir de İkea'dan lazımlık aldı. Ancak, İkea'dan aldığımız biraz dar ve küçük bir lazımlık. Ben onu hiç kullanmadım. Oğlum biraz oynadı, koltuk gibi kullandı, ama hiç tuvaletini yapmadı. Ara sıra oturup "Ben çiş yapıyorum." dedi, ama hiç çiş yapmadı. Ben de bir ara ortalıktan kaldırayım, daha sonra tekrar deneriz diye düşündüm. Lazımlığı ortalıktan kaldırınca, yerine geri koymamı istedi. Oğlumun tuvalet eğitimine başladığımız 3 yaş, 3 aylık olduğu zamana kadar işlevsiz bir şekilde bizim tuvaletin önünde bir köşede kaldı. Aldığım yeni külot ve atletleri de kesinlikle denemedi. Giydirmeye kalkınca kıyamet koptu. Ben de uzunca bir süre bu konuda herhangi bir girişimde bulunmadım.
Her zaman yeni bir uygulama öncesi oğlumla mutlaka konuşup onu hazırlarım. Bu sürece yardımcı olması için bir de "Teo'nun Kaka Kitabı" isimli bir kitap aldım. Ben çok beğendim. Oldukça basit bir şekilde olayları anlatıyordu. Ben de kakanın nasıl oluştuğunu tıpkı bu kitaptaki gibi anlatmıştım. Sindirim sistemimizi ve evlerin tesisatlarını da göstererek kakaların nasıl oluştuğu ve nereye gittiği konusu görsel bir şekilde açıklanıyor. Bizim çok işimize yaradı.
Kimi aileler kreşin yardımı ile tuvalet eğitimine başlıyor. Zira, çocuklar kendi yaşıtlarının tuvalete gittiğini görerek kendilerine göre dizayn edilmiş tuvaletlere daha rahat alışabiliyorlar. Ancak, oğlumda kreşin böyle bir etkisi olmadı.
Oğlumun tuvalet eğitimine başladığımda çişini ve kakasını bezine yapmaktan hiç rahatsızlık duymuyordu. Sabahları kalktığında bezi de hiç kuru olmadı. Kakasını yaparken de sağa sola saklanmıyordu. Hatta bazen kokudan yaptığını anlayıp bezini neredeyse zorla biz değiştiriyorduk. Banyodayken bir iki kere küvete kaka yapmışlığı ve kendi isteğiyle çiş yapmışlığı vardı. Böyle durumlarda da neşeleniyordu :) Klozete tuvalet kağıdı atıp sifona basmayı da seviyordu. Zira, bazı çocuklar sifonun sesinden korkuyormuş. Tuvalet eğitiminde ısrar edilirse kakasını yapmayıp kabız olan çocuklar oluyormuş. Çoğu zaman kaka çocuk tarafından bir uzuv olarak algılanıyormuş. O yüzden kakanın klozete atılması sanki bir parçası atılıyormuş hissi uyandırıyormuş.
Genelde tuvalet eğitimine başlanırken anne çalışıyorsa izin alıp evde olması isteniyor. Bazen bakıcılar yanlış tepkiler verebiliyorlar veya anne kadar sabırlı olamıyorlar. Her yenilik durumunda olduğu gibi anne sakin olmalı ve bir aksilik olursa kesinlikle kızmamalı, suçlamamalı, diğer çocuklarla kıyaslamamalı.
Bir de yazın parkta çişi gelince anneleri tarafından ağaç diplerine götürülen çocukları görüp ne yaptıklarını sormuştu. Bez kullanmayan çocukların çişlerini yaptıklarını söyledim. Bir iki kez ne yapıyorlar diyerek sorguladı. Bu gözlemi de ona yardımcı oldu. Hatta tuvalet eğitiminden sonra parkta ağaç sulama işini (!) epeyce bir süre oyuna çevirdi.
Bayram tatili için Ankara'ya annemin yanına gidecektim. Annemin bu süreçte bana yardımcı olacağını düşündüm. Zira, biraz tedirgindim. Bir iki gün de izin aldım. Bir ay öncesinden artık 3 yaşını bitirdiğini, 3 yaşını bitiren çocukların bezini bırakıp tuvaletini klozetlerine yaptıklarını ve külot giydiklerini, bizim de Ankara'ya gittiğimizde bezini çıkartacağımızı anlatmaya başladım. İlk söylediğimde tepki gösterdi. Bir süre sorguladıktan sonra, zamanla fikre alıştı. Ankara'ya giderken külotlarını kendisi yerleştirdi valize. Ankara'da birlikte evdekine benzer bir lazımlık aldık. 3 gün öncesinden geri sayıma başladık. Yani bezi çıkaracağımız güne 3 gün kaldı, 2 gün kaldı ve yarın çıkaracağız gibi.
Denemeye başladığımız ilk gün ilk yarım saatte 5 kez külot değiştirdim. Çişini tutmaya hiç alışmadığı için devamlı birer ikişer damla çiş yapıyordu. Dışarı çıkardığımda alıştırma külotu giydirdim bir iki kez. Onun dışında alıştırma külotu da kullanmadım. Ancak, benimle birlikte lazımlığına pek oturmak istemedi. Genelde anneannesi ile gitti. Anneannesi daha iyi ikna ediyordu. İlk bir hafta geceleri bezini bağladım. Bir de ilk 3 gün çişini lazımlığına yapmasına rağmen, kakasını lazımlığına yapmayıp külotuna yaptı. O zamanlarda "Önemli değil, ben külotunu temizlerim. İstersen kakanı lazımlığına da yapabilirsin." demek dışında bir şey söylemedim. Üçüncü gün evde kalabalık bir şekilde otururken usulca gelip kakası olduğunu söyledi, ben meşguldüm, teyzesi tuvalete götürdü. O günden sonra çişini kakasını hep lazımlığına yaptı, sabahları da bezi kuru kalktı. Ancak ben tedbiren bir hafta doluncaya kadar geceleri bez bağladım. Bir hafta sonra geceleri de bezini çıkardım. Gece uyandırıp çiş yaptırmak için ilk gece uyandırdım, ama kalkmak istemedi. Ben de bir daha uykusunu bölüp kaldırmadım. Yatmadan önce de su içmesini engellemedim. Ancak, yatmadan önce mutlaka çişe götürdüm. Ara sıra geceleri kaçırdığı oluyor, bazen hiç uyanmıyor bile, tesadüfen gece uyanırsam kontrol ettiğimde fark ediyordum. Şimdi tuvalet eğitimine başlayalı 6 ay oldu. Son 2 aydır geceleri hiç kaçırmıyor. Gündüz bazen oyuna dalıp son anda söyleyip çiş kaçırıyor. Ama o zamanlarda da hiç söylenmiyorum, utandırmıyorum.
Herkese sevgiler...
