Turhan Yörükan'ın "Bağlanma ve Sonraki Yaşlarda Görülen Etkileri" kitabından öğrediklerimi paylaşmaya devam! Ben bu yazıma, kitapta yer alan Bağlanma Kuramı'nı ortaya atan İngiliz John Bowlby'ın mesai arkadaşı Mary Ainsworth tarafından Uganda'da bu kurama ilişkin olarak yapılan saha araştırmasının sonuçlarını konu ettim. Batı'da olduğundan çok daha fazla doğaya yakın olan bir toplum üzerinde, annelerin ve bebeklerin davranışlarının doğal özellikler yansıttığı bir toplum olan Uganda'daki Ganda kabilesinde gözlemler yapılmıştır. Ganda kabilesinde bebeklere ilişkin yapılan gözlemler sonucunda güvenli bağlanmaya işaret eden 13 davranış kriterinin bulunduğu sonucuna varılmış. Bu davranış kriterleri daha sonra Mary Ainsworth tarafında yapılacak ünlü yabancı durum deneyine kaynaklık etmiştir.
Ainsworth'ün 13 davranış kriteri:
1) Kucağa alındığı zaman bebeğin belirgin bir şekilde ağlamayı bırakması. Bebeğin, herhangi biri tarafından kucağa alındığı zaman ağlamasına karşılık, annesi tarafından kucağa alınması ile ağlamayı bırakması. Bu davranış en erken bebek 9 haftalık olduğunda ortaya çıkıyormuş.
2) Annenin ayrılması durumunda bebeğin belirgin bir şekilde ağlamaya başlaması. Başkaları için yapılmayan bir davranış şekli olarak, anne çocuğun bulunduğu mekanı veya odayı terk ettiği zaman bebeğin birden bire ağlamaya başlaması. Bu davranış ilk defa bebek 15 haftalık olduğu zaman meydana gelmiş.
3) Görsel bir uyaran aldığı zaman bebeğin belirgin bir şekilde gülümsemesi. Başkalarına karşı yapmadığı bir davranış olarak, annenin bebeğin görüş alanına girmesi halinde, bebeğin sık sık ve isteyerek gülmesi. En erken bebek 10 haftalık olduğu zaman görülmüş.
4) Bebeğin annesini gördüğünde belirgin bir şekilde sesler çıkarmaya başlaması. Bu konudaki gözlemler yetersiz olmakla birlikte Ganda kabilesindeki bebekler arasında en erken 20 haftalıkken ortaya çıktığı belirtilmiş.
5) Bebeğin belirgin bir şekilde görsel ve vücutça bir yönelmede bulunması. Bebek, başkaları tarafından kucağa alındığı zaman tercihen gözlerini annesine çevirmekte ve ona dönmeye çalışmaktadır. Bebekler 18 haftalıkken yapmaya başlamışlar.
6) Belirgin bir şekilde yakın olma, yakınlaşma isteği gösterme. Anne bir odada başkaları ile bulunduğu zaman bebeğin annesini seçip ona doğru emeklemek istemesi. Bebek 28 haftalık iken görülüyor.
7) Bebeğin belirgin bir şekilde izleme davranışı göstermesi. Başkalarına karşı yapmamakla birlikte, anne odayı terk ettiği zaman bebeğin onu takip etmesi. Bebekler emeklemeye başlar başlamaz yapmışlar.
8) Belirgin bir şekilde karşılama davranışında bulunma. Anne bir süre ortadan kaybolup tekrar göründüğünde bebeğin gülme, heyecanlanma, sesler çıkarma ve kollarını açması şeklindeki davranışlar göstermesi. Bebek 21 haftalıkken görülmeye başlıyor.
9) Belirgin bir şekilde tırmanma, keşfetme veya inceleme davranışında bulunma. Bebek annesinin üzerine tırmanarak yüzü, saçı ve elbisesi ile oynayarak annesini keşfetmekte. İlk defa bebek 22 haftalıkken görülmüş.
10) Belirgin bir şekilde bebeğin yüzünü saklamaya çalışması. Tırmanma, keşfetme davranışı sırasında veya bir gezinti sırasında bebeğin yüzünü annesinin elbisesi ile örtmeye çalışması. Bu davranış en erken 28 haftalıkken görülmüş.
11) Keşifte bulunmak için annesini temel bir varlık olarak kullanması. Keşifte bulunma davranılakrına annesinden başlamakta ve zaman zaman ona tekrar dönmektedir. Genellikle bebekler 8 aylıkken görülmüş.
12) Güvenilecek birisi olarak anneye anneye sığınma. Korku halinde, korku kaynağından mümkün olduğu kadar çabuk uzaklaşarak başkalarından çok anneye sığınmaya çalışması.
13) Belirgin bir şekilde sıkıca sarılma davranışında bulunma. Bebeğin özellikle korktuğu, yorulduğu, aç olduğu ve hasta olduğu zaman belirgin bir şekilde annesine sarılması. Daha çok bebekler 9 aylık olduktan sonra görülmüş.
John Bowlby bir çocuğun bağlanma davranışı sırasında en belirgin davranışın, ayrılmayı protesto etmek olduğunu söylemektedir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder